Medycyna w średniowieczu
Ludzie od wieków przywiązywali duże znaczenie do zdrowia, jednak to, co obecnie nazywamy medycyną niewiele miało wspólnego z praktykami medycznymi czasów Średniowiecza. Okres ten szczególnie doświadczył społeczeństwa państw europejskich. Ludność żyjąca w dużych skupiskach, w biedzie i bez zachowania higieny, dziesiątkowana była przez zarazy. Największą porażka medycyny średniowiecznej był XIV wiek, kiedy to "czarna śmierć" zabrała 1/3 populacji ówczesnej Europy.
Średniowiecze uważa się za okres zacofania, nawet porównując go ze starożytnością. Tylko nieliczni uczeni korzystali z wiedzy zapisanej w księgach starożytnych, greckich lekarzy jak Hipokratesa i Galena.
Powszechnie panowało przekonanie, że choroba jest karą za grzechy, więc należy ją przyjąć w pokorze, modlić się lub udać na pielgrzymkę. Nieliczni medycy przeprowadzali zabiegi, które częściej przynosiły szkody niż pomagały. Kuracja często polegała na odprawianiu modłów nad chorym lub stosowaniu jednego zabiegu na wszystkie możliwe dolegliwości. Najbardziej popularne było upuszczanie krwi oraz przykładanie pijawek.
Szczególnie szokujące były zabiegi chirurgiczne. Do operacji używano zwykłych narzędzi stolarskich jak piły, kleszczy i wiertła. Nawet na zwykłe złamania i zranienia kończyn stosowano ich amputację lub inne drastyczne zabiegi. Nie były przestrzegana żadne warunki higieniczne, więc operacje zwykle kończyły się zakażeniem i śmiercią.
Zamożni ludzie i władcy powierzali swoje zdrowie astrologom i alchemikom. Mistyczny wpływ gwiazd i kamieni szlachetnych skłaniał średniowiecznych naukowców do poszukiwania uniwersalnego eliksiru życia, który pomoże na wszystkie dolegliwości. Badania alchemików raczej dały odkrycia nowych metali i substancji przez strącanie, destylację, ekstrakcję, rozpuszczanie, krystalizację i sączenie. Przyniosły też wyodrębnienie arsenu, antymonu, fosforu i bizmutu oraz soli przydatnych w medycynie.
Choć w Europie panował totalny zastój w naukach medycznych, to w krajach arabskich medycyna rozwijała się nieprzerwanie. Z Imperium Bizantyjskiego do Europy docierały księgi z opisami leków, ziół i zabiegów leczniczych. Tylko w nielicznych zakonach były one tłumaczone i przepisywane. Największe zasługi przypisuje się zakonnikom z Monte Cassino. Księgi tłumaczone z arabskiego i greckiego były podstawą średniowiecznej sztuki medycznej i na wiele wieków wyznaczyły kanon nauczania. W XIII wieku nauki medyczne wprowadzono na uniwersytetach w Paryżu, Bolonii, Padwie i Oksfordzie. Do rozwoju medycyny przyczyniły się znacząco podróże na nowoodkryte kontynenty. Sprowadzono wiele roślin leczniczych, rozszerzając własną uprawę ziół.
Równolegle z medycyną chrześcijańską, skierowaną głównie dla ludzi zamożnych istniała też medycyna ludowa. Zajmowali się nią domorośli uzdrowiciele i zielarki. W ludowych zabiegach leczniczych dominowała magia, tajemne rytuały i lekarstwa z ziół. W późniejszych latach okresu średniowiecza, kościół krytykował ludowych uzdrowicieli. Zabraniał stosowania czarów i zalecał modlitwy w intencji chorych. Tych, którzy uparcie praktykowali swoją magię, oskarżano o czary i karano śmiercią.
Czytając stare księgi można znaleźć opisy kuracji, które współczesnego człowieka szokują brakiem elementarnej wiedzy medycznej, zasad higieny lub po prostu śmieszą. Oto kilka zaleceń średniowiecznych medyków:
- choroba skóry - okrywaj chore miejsce wilczą skórą
- na liszaj - umyj włosy w moczu chłopca
- mór - jedz sproszkowany szmaragd
- podagra - okład z kozich odchodów, rozmarynu i miodu
- słaba pamięć - jedz imbir
- bezsenność - jedz melasę - (gęsty, ciemny syrop z cukru trzcinowego lub buraczanego) -stosowaną ją również na wiele innych chorób
- omdlenia - wdychanie dymu z ptasich piór
- stłuczenia - okład z tłuszczu i mąki
- krwotok wewnętrzny - noś na szyi w woreczku suszoną ropuchę
- zatkany nos - maść z cebuli
- Żylaki, hemoroidy, nadciśnienie, migrenę, prostatę, cellulitis, choroby nerek czy bóle kręgosłupa - przykładanie pijawek
- Nadciśnienie i wiele innych chorób - upuść krwi